قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

ابان بن تغلب بن رياح جريرى [1]
ابو سعيد كنيه داشت. او را بكرى و جريرى مى گفتند زيرا از موالى بنى جرير بن عبّاد بود كه نسب به بكر بن وائل مى رسانيدند. ابو جعفر محمد بن حسن طوسى [2] او را در مصنّفى الاماميه [3] ياد كرده است. ابان در 141 هجرى در گذشت.
ابو جعفر گويد: در ميان اصحاب ما، ثقه و جليل القدر بود و صاحب منزلتى عظيم.
ابو محمد على بن الحسين و ابو جعفر امام محمد باقر و ابو عبد الله امام جعفر صادق (عليهم السلام) را ديد و از آنها روايت كرد و در نزد آنها قرب و مقامى داشت.
ابو جعفر (ع) او را گفت كه در مسجد مدينه بنشين و براى مردم فتوا بده، من دوست دارم كه در ميان شيعيان خود كسى را چون تو ببينم. و چون خبر وفات او به ابو عبد الله امام جعفر صادق (ع) رسيد گفت: به خدا سوگند مرگ ابان دلم را به درد آورد.
ابان قارى قرآن و فقيه و لغت شناس بود و خردمند و در حديث مورد اعتماد و از عرب سخن شنيده بود و از آنها حكايت مى كرد.
از آثار اوست: كتاب الغريب فى القرآن كه در آن شواهد شعرى آورده است. بعد از او عبد الرحمن بن محمد ازدى كوفى آمد كه از كتاب ابان و محمد بن سائب كلبى و ابو روق عطيّة بن حارث، كتابى ترتيب داد. در آن موارد اختلاف و موارد اتفاق آنهاست. ديگر از آثار ابان كتاب الفضائل است.

__________________________________________________
[1] صفدى شرح حال او را در الوافى و سيوطى در البغيه، 1: 403، به ايجاز آورده اند و به الفهرست: 276 بنگريد و نيز براى او كتاب القراآت را و كتاب فن فى الاصول را بر وفق نظر مذهب شيعه نقل كرده است و بنگريد به طبقات ابن الجزرى 1: 4 و البلغه، ولى اين ترجمه در المختصر نيامده است.
[2] محمد بن حسن طوسى، معروف به شيخ طوسى، در 460 در گذشت. وى از خراسان بود و از خراسان به بغداد رفت و چهل سال در آن جا بزيست. سپس به نجف رخت اقامت كشيد و در آن جا وفات يافت. او را تأليفات بسيار است چون معالم العلماء و فهرست كتب شيعه، كه به فهرست طوسى معروف است. اين كتاب در سال 1853- 1855 در كلكته چاپ شده و نيز در 1981 در ازنابروك و در 1983 در بيروت. ميان اين دو چاپ اختلافهايى است.
[3] بنگريد به: فهرست طوسى: 5 كلكته، 44 بيروت.


منبع: ترجمه معجم الادباء، اثر ياقوت حموى (وفات مؤلف: 626 هـ. ق)، مترجم عبد المحمد آيتى، چاپ اول، انتشارات سروش، تهران، 1423 هـ ق.